25 Ocak 2020
San Francisco
Üç günün sonunda Emrywill tren istasyonunda iniyorum ve otobüs aktarması ile San Francisco'ya geçiyoruz. San Francisco-Oakland Körfez Köprüsü'nü geçerken sağ tarafta devasa gökdelenleriyle San Francisco limanı görünüyor. New York'a benzeyen bir yüzü var San Francisco'nun da...
 |
San Francisco'ya girerken |
 |
San Francisco'ya girişte liman bölgesi |
 |
Gökdelenler başlıyor |
 |
New York'u andıran başka bir kent |
Köprüden geçince gökdelenlerin arasında bir durakta indiriyor şoför. Gökdelenlerin arasında yine ufalmış bir ruh hali ile sırt çantamı yüklenip hostelin yolunu tutuyorum.
Bir gökdelenin en alt katındaki dükkanın camına yaslanmış, yarıya kadar uyku tulumunun içinde, yarı oturur yarı yatar pozisyonda, üstü çıplak bir kadın görüyorum. Koltuk altlarını kolonyalı mendille siliyordu ve göğüsleri uyku tulumunun dışındaydı. Kaldırımda, kadından yayılan kötü bir koku vardı ve insanlar bu kokunun içinden geçip gidiyor. Elinde iş çantası, takım elbiseli bir çok insan da işinden çıkmış yolda yürüyor. Amerika'nın en zengin şehirlerinden birinde, sokak ortasında bir kadının öylece üstü çıplak, göğüsleri dışarıda, bir gökdelene sırtını yaslaması ve diğer insanların da bu kadını fark etmeden geçip gidiyor olmasına hayretler içinde bakıyorum. Bu zenginlik içindeki yoksulluğu kabul edemiyorum. Düşünüyorum da bu insanlar tuvaletlerini nerede yapıyor acaba? İş yerlerinin, onlara tuvaleti kullanmalarına izin verdiklerini hiç zannetmiyorum. Yürümeye devam edince öylece bir sokak hayvanı gibi kaldırımda yatan başka bir genç kadın daha. Amerika'da sokak hayvanı yok sokaklarda ama perişan bir halde, insanlık onuruna yakışmayacak şekilde sokak insanları var.
Hostele bir yokuş ile çıkılıyor. Daha doğrusu San Francisco tepelerin üstüne kurulu bir kent ve bu coğrafi yapısı ve rüzgarlı havasıyla Sinop'u andırıyor.
 |
San Francisco yokuşları nostaljik tramvaylarla aşılıyor |
 |
| San Francisco tramvayından manzaralar |
Yokuşu yavaş yavaş tırmanıyorum, yol boyunca kaldırımlarda evsiz insanlar gözüme çarpıyor ya da bu insanların kaldırımlarda bıraktığı dağınık eşyalar.
Çin mahallesine giden Dragon kapısına geçiyorum, tipik bir Çin mimarisi... Demek ki bu kapıdan da başka bir kültüre ve tarihe geçiliyor. Ama Çin mahallesine ziyaretim yarın olacak, kalacağım hostele de oldukça yakın. Hostele gidiyorum Hintli bir işletme, etraf çok pis ve odada ağır bir koku. Hostel, Asya'daki hostelleri aratmıyor. Couchsurfing de maalesef Amerika'nın batı kıyılarında işlemiyor, kaç kişiye davet gönderdiysem dönen olmadı. Sanırım doğu kıyılarında insanlar, yalnız olduğu ve sosyalleşmek istediği için Couchsurfing davetlerini kabul ediyor.
Gece, yatağımda dinlenerek geçiyor. Hava sıcak, odanın camı açık yatıyoruz. Sabah kahvaltıda pankek ve çay var, pankekini sen kendin pişiriyorsun ama mutfakta her şey çok pis, sanırsın ki Hindistan'dasın. Yapabileceğim bir şey yok ve ben de bu pisliğin içinde kahvaltımı yapıp çıkıyorum.
İlk durağım Çin mahallesi oluyor, Dragon kapısından geçince mimari, alfabe ve ürünler değişiyor. Mahalle sakinleri Çinli ve balkonlarda yıldızı kızıl bayrak dalgalanıyor ve duvarlardaki murallar, Çinlilerin kendi hikayesini anlatıyor. Çin mahallesi hoşuma gidiyor, kendine özgü bir kültürü ve ruhu var. İlginçtir ki Çin mahallesinde hiç evsiz görmüyorum. Demek ki yoksulluk sorununu, dayanışma kültürü ile çözebiliyorlar.
 |
Amerika'dan Çin'e geçmiş gibi hissediyorum |
 |
Çin kültürüne dair duvar resimleri |
 |
Çin Mahallesinin kuruluşunu, ilk işçileri anlatan bir duvar resmi |
 |
Asya yolculuğumda da bu lambalara bayılmıştım sokakta |
 |
Mimari, yazılar, nesneler, insanlar ve kültür Drogan Kapısı'ndan geçtikten sonra bambaşka |
Sokak aralarında dolaşırken Budist ilahi sesleri duyuyorum. Sesi takip ettiğimde Budist bir kültür merkezine çıkıyor yolum. Üst katta, büyük bir salonda, kadınlar ile erkekler ayrı tarafta, Budist rahipler eşliğinde, önlerinde kitapçıklarla ilahi söylüyor. Arada secdeye kapanır gibi yere çöküp kafasını yere koyuyorlar ve kadınların üstünde pelerinimsi kıyafetler var. İlahilere, çalınan enstrümanlar da eşlik ediyor.
Seremoninin ne olduğunu sorduğumda, Ocak 25 ay takvimine göre yeni bir yılın başlangıcıymış. Yani Çinliler, 2020'ye bizden 25 gün sonra giriyormuş ve bu yılın adı Sıçan yılıymış. Sıçan yılı, bolluk ve bereket anlamına geliyormuş ve yeni bir yılı, Budist ilahilerle karşılamak istiyorlarmış. Törene beni de davet ediyorlar sağolsunlar, söyledikleri ilahileri dinliyorum. Çin mahallesindeki naif ruhu seviyorum, Amerika'nın vahşi ruhundan daha sarıp sarmalayan bir yanı var.
Down Town'dan iskeleye iniyorum. Oakland Körfez Köprüsü'nden Gold Gate Köprüsü'ne kadar elli tane iskele bulunuyormuş.
İskele 1, köylü pazarı olarak geçiyor. Kapalı bir alana gidiyorum, tezgahlar kurulmuş, meyve, sebze, zeytinyağı, farklı karışımlar ve aromalar satılıyor. Küçük ekmek parçalarını banıp tadına bakabiliyorsun bunların. İskeledeki pazarın arka kapısından köprü tarafına çıkıyorum.
 |
İskelelerin arkasından uzayıp giden palmiyeli tramvay yolu |
 |
Birinci iskele, bir yanı kapalı pazar |
 |
Gandi ile bir karşılaşma, San Francisco'nun bir meydanında hem de kafasında martıyla |
Nasıl bir İzmir havası var anlatamam, insanlar bankalarda güneşleniyor, denizi izliyor, martılar etrafta. Martılar bile bana nasıl dost canlısı, bildik, tanıdık geliyor. İskelenin önünden iki tarafı palmiyelerle kaplı bir yoldan tramvay geçiyor. İzmir'i kokluyorum sanki.
 |
Oakland Körfez Köprüsü fonunda martı porteleri |
 |
Oakland Körfez Köprüsü fonlu, kahverengi bir martı |
 |
Martılar bile güneşleniyor, kış güneşinde |
İskele 33'te Alcatraz adasına giden feribotlar kalkıyor ama fiyatı otuz dokuz dolar, pahalı geliyor bana ve yürümeye devam ediyorum.
 |
Alcatraz Adası feribotu, martılar da peşinde |
 |
Alcatraz Adası |
İskele 39'un, farklı etkinliklerin yapıldığı hareketli bir yapısı var. Deniz aslanlarının olduğu tarafa gidiyorum, ahşap dubaların üstüne yatmış güneşleniyor aslanlar ve arada bağırıyorlar. Güneş, mayıştırmış onları. Üst üste yığıntı halinde durdukları için bedenlerinin biçimlerini ve hareketlerini birbirinden ayırt etmem pek mümkün olmuyor. İskelenin ikinci katından, yatlar ve balıkçı teknelerini seyrediyorum.
 |
Deniz aslanları |
 |
İskelenin üst katından izlediğim yat limanı |
 |
Yatların yansımaları ve bulutlar |
Bu iskelenin üst katında bir aynalı labirente denk geliyorum. İlk defa böyle bir mekan göreceğim. Her taraf aynalarla kaplı, ışıklar değişiyor sürekli, tek bir yol var ve sen dokunarak o yolu bulmaya çalışıyorsun. Her taraf aynalarla kaplı olduğu için gerçek olan yol da aynaymış gibi geliyor. Gerçeklik ve yanılsama arasında inanılmaz bir şaşırtmaca... Hangisi gerçek hangisi yanılsama? Tıpkı yaşamın kendisi gibi. Hayatımda gördüğüm en felsefi mekanlardan biri diyebilirim. Bir tek mistik bir müzik eksikti ve Mercan Dede, bu ortama çok iyi giderdi.
 |
Bu labirentin içinde aynalar ve takibi yapılacak tek bir yol var |
|
"Bul bulabilirsen yolu" gibi bakmışım |
 |
Işıklar sürekli değişiyor |
 |
Gerçek derinlik mi ayanının sunduğu derinlik mi? |
 |
Dokunarak bulmaya çalışıyorsun yolu |
Önümde iskele manzaraları serili. Bir iskeleden diğerine yürümeye devam ediyorum. Balıkçı barınakları, restoranlar sıra sıra, deniz ürünleriyle bezeli hediyelik eşya dükkanları, bir meydanda müzik yapanlar.
Lombard sokağa gidiyorum. Zikzaklı cadde demekmiş, şehrin içinde araçların zorlu virajlardan indiği bir cadde ve yayalara da yandan merdiven yapılmış. Çıkınca manzara çok güzel, adanın üst noktası ve iki farklı kıyıyı görüyorsun. Alçak beyaz evlerin çatıları, palmiyeler ile insanı içine alan bir bölge. San Francisco'nun sadece Down Town denilen bölge gökdelenlerle kaplı, geri kalanı alçak ve sade evler. Manzarayı seviyorum buradan. Yine, beni kendi ülkemde hissettiren ve güven veren bir manzara seyrediyorum. Bu güven duygusunu ruhuma dolduruyorum.
 |
Lombard yokuşundaki evler |
 |
Yokuş başından gözüken Golden Gate Köprüsü |
 |
San Francisco dağları, denizi ve küçük evli yerleşimi |
 |
Alcatraz Adası ve yat limanı |
Golden Gate Köprüsünü izleyebildiğim sokak başlarında mola vere vere tekrar iskelelere iniyorum. İnsanlar cıvıl cıvıl, sahil kenarında uzun bir süre yürüyorum, dalgalar ayaklarımın dibinden kıyıya vuruyor, martılar ciyak ciyak kıyıda ve yüzen birkaç kişi var.
 |
Bir süre deniz kenarında yürüyorum |
|
Böyle teperlerden oluşan bir kent |
Çok da farkında olmadan bir yokuşa Golden Gate Köprüsü'nü izlemek için tırmandığımda enfes bir parkla karşılaşıyorum. Yerler çim, palmiyeler, yaşlı köklü ağaçlar çimlerin üzerinde yatay bir şekilde eğilmiş, insanlar bu ağaçların köklerine ve gövdelerine oturmuş. Harika bir manzara harika bir his. Ben de kendime bir kök hatta bir kavuk seçiyorum, bağdaş kurup yüzümü güneşe dönüyorum. Bir yandan güneş bir yandan rüzgar vuruyor yüzüme. Evrenin sonsuz rakısına böyle yaşlı bir kavuktan, böyle bir parktan ve böye bir coğrafyadan katıldığım için sonsuz müteşekkirim. O anın keyfini rüzgardan donana kadar çıkarıyorum.
 |
Karşıma çıkan bir park |
 |
Aylardan ocak olmasına rağmen herkes güneşin keyfini çıkarıyor |
 |
Golden Gate köprüsü |
 |
Palmiyelerin ardından batan bir güneş |
Sonra bilmediğim sokaklardan hostelin yolunu tutuyorum. Geçtiğim sokaklarda evler bir o kadar samimi. Amerikan bayrağının olmadığı bir kent, kentin sosyal dokusunda, doğudaki gibi beyaz, milliyetçi, muhafazakar bir atmosfer hissetmiyorsun. Amerika'da olduğumu unutuyorum. Bu kentte, nüfusun çoğu Asya veya Latin Amerikalı. Kentin kimliğini bir yandan Budist kültürünün naifliği oluştururken diğer yandan da Latin Amerikalıların canlı ve sıcak ruhu. Bir beyaz kimlik hakimiyetinin olmaması sevindiriyor beni.
Hostele vardığımda, o pis mutfakta çay içiyorum yorgunluğumu atmak için. Tüm yorgunluğuma rağmen San Francisco'nun İzmir'e benzeyen havası bana çok iyi geliyor. Güneşi, denizi, martıları, çim kokusunu, cıvıl cıvıl insanları çok özlemişim.
Çay içerek yorgunluğumu biraz attıktan sonra yatağıma çıkıyorum. Odadaki arkadaşlar da oldukça sempatik. Hindistanlı Siyahi bir kadın arkadaşla samimi bir diyaloğumuz oluyor. Gece yatağımda oturmuş düşünürken bu kıyının bana çok iyi geldiğini fark ediyorum. Bu iyi hissetmenin altını biraz deşince farklı tarihsel ve politik noktalara varıyorum.
Beyaz Adam, Avrupa'dan ilk olarak Doğu kıyısına, Virginia'ya geliyor ve Afraika'dan gemilerle Siyahi köleleri getiriyor. Doğu kıyılarındaki yerli halk, katlediliyor. Beyaz Adam'ın Siyahilere yaptığı zulüm, Doğu kıyılarında oluyor. Beş yüz yıllık hem yerli halka hem de Siyahilere yapılan zulüm sonunda güvensiz, yalnız, mutsuz, ataerkil, dine ve milli algıya sarılan bir kimlik ortaya çıkıyor ve ben Doğu kıyılarındaki bu kimliği, bu atmosferi hiç sevmediğini fark ediyorum. Kıtanın politik haritasını açıyorum doğu ve batı kıyısı iki farklı renk. Doğu muhafazakarları temsil ediyor ve Batı da demokratları. Şimdi Doğu kıyısındaki kasveti daha iyi anlıyorum.
Yüzlerce yıl zulme uğrayan Siyahilerin sokaklardaki Jazz, blues ezgileri, dansları, esprileri bile bu atmosferi kırmaya yetmiyormuş meğerse Doğu kıyılarında. Milliyetçilik ve muhafazakarlık ne kadar kasvetliymiş. Zihnimin bu karışıklığı içinde uykuya dalıyorum ve gece birkaç kötü rüya ile kalkıyorum. Huzursuz bir ruh halindeyim.
Sabah yine hostelin sunduğu kahvaltıyla sabah öğününü geçiştiriyorum. Dışarı çıktığımda havada hafif bir esinti var. "Painted Lady" "Boyalı Kadınlar" denilen Viktorya dönemi evleri görmek için yola çıkıyorum.
Geldiğim gün, hosteldeki görevli beni hostelin etrafındaki bir bölgeye akşamları gitmemem konusunda uyarmıştı, gidenleri tehdit edip para istiyormuş evsizler. Gündüz olduğu için bu bölgeye gidebilirim diye düşündüm. İlerledikçe bu bölgede evsiz insanların sayısı artıyordu. Kendimi Notre Dame'in Kamburu romanındaki yeraltı dünyasında gibi hissetmeye başladım. Etrafıma bakıyor ve adımlarımı istemeden hızlandırıyordum. Bir kadın, martıya yalın ayak binmiş, üzerinde yazlık bir elbise, yüksek sesle kendinle konuşa konuşa gidiyor trafiğin arasında. Ayakta uyuyanlar, uyurken düşmek üzere olanlar, birbirine seslenenler, uyuşturucu kullandıkları için dişleri çok sağlıksız görünenler. Onlarca evsiz insan manzarası. Etrafımda bir tehlike olduğunda değil de bu meydandan hızlıca geçiyorum, bu toplumsal problemlere bu kadar yakından bakmak psikolojik olarak bana hiç iyi gelmiyor.
 |
Ev diplerinde uyuyan evsizlerden sadece biri |
 |
Sokakta uyuyanlar |
Daha sakin, daha kendi halinde mahallelere geliyorum. Alçak evlerin, çiseleyen yağmurun, ıssız sokakların keyfini çıkarmaya çalışıyorum. San Francisco'da mahallelerde market değil de bakkal tadında alışveriş yerleri var. Boyalı evleri buluyorum ama çok bir esprisi yok.
 |
Viktorya Dönemi evleri |
 |
Boyalı evler olarak da geçiyor |
 |
Kapıların güzelliğine... |
O civardaki bir park ve parktaki ağaçlar daha çok hoşuma gidiyor. Çiseleyen yağmurda farklı biçimlerdeki ağaçların keyfini çıkarıyorum. Sanat Müzesi binasını geziyorum. Bu binanın önündeki bir bankta oturup bir binanın güzelliğini, gölü, güvercinleri ve martıları seyrediyorum.
 |
Ağaçlar ve gökdelenlerin birbirine tezat ruhu |
 |
Bir tepeden San Francisco'ya bakış |
 |
Sanat Müzei'nin bahçesi |
 |
Kentin ortasında müzenin bir park tadındaki atmosferi |
Sonra yat limanına ve Golden Gate Köprüsü'ne doğru sahil boyunca yürüyorum. İnsanlar sahilde köpekleriyle oynuyor, köprü fonunda film çekimi yapan bir ekip var. Köprüye gitmeden sahilde yürümeyi, sahilin keyfini çıkarmayı tercih ediyorum. Sahilde dalgaları, kumları, kumların aynaya dönmüş ıslak yüzeylerini ve martıları seyretmek daha sağaltıcı geliyor bana.
 |
Dalgaların verdiği huzur |
 |
Küçük bir dereyle birleşen deniz |
 |
Yalnız gezen adamın ve köprünün dumanlı başı |
Bugün de tam tersi bir güzergahta yürüyorum Golden Gate Köprüsü'nden San Francisco - Oakland Körfez Köprüsü'ne doğru. Deniz aslanlarının olduğu limanda soluklanıyorum.
 |
Her varlık bir şiir tadında |
 |
Sıra sıra yatlar |
 |
Şiirsel bir an daha |
 |
Ağaçların ve yansımalarının güzelliği |
İskele 1'e kadar yürüyorum.. Down Town'da işten çıkan insanların koşturmacası ve birkaç evsiz insanın bu koşturmaca içindeki insanlarla dalga geçer gibi gamsız halleri arasından hostelin yolunu tutuyorum. Kentleri yürüyerek gezme ısrarımdan dolayı yine çok yorgunum, yorgunluk çayı sonrası yarınki yolculuk için eşyalarımı topluyorum.
 |
Kentin en işlek caddesinde, tüm o koşuşturmacayı hiçe sayan bir tavırla bir evsiz |
|
Gökdelenlerin dibinde kendine kartondan bir uyku tulumu yapmış bir evsiz |
